Το αλβανικό ενημερωτικό τοπίο, ήδη βαθιά πολωμένο, ανέδειξε κατά την προεκλογική περίοδο ότι ο πλουραλισμός έχει αλλοιωθεί σοβαρά.
Οι βουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου 2025 στην Αλβανία σημαδεύτηκαν από σοβαρές δημοκρατικές στρεβλώσεις, όπως επισημαίνει η τελική έκθεση της αποστολής παρακολούθησης του ΟΑΣΕ/ODIHR. Παρότι αναγνωρίζεται η οργανωτική αποτελεσματικότητα της εκλογικής διαδικασίας, το γενικό πλαίσιο χαρακτηρίστηκε από συστηματική χειραγώγηση της ψήφου, κατάχρηση δημόσιων πόρων, πίεση σε ψηφοφόρους και δημόσιους υπαλλήλους, καθώς και από ένα έντονα προκατειλημμένο και ανισόρροπο μιντιακό περιβάλλον.
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα του πρωθυπουργού Έντι Ράμα κέρδισε για τέταρτη συνεχόμενη φορά, διατηρώντας την απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Ωστόσο, αυτή η νίκη επιτεύχθηκε μέσα σε ένα εκλογικό περιβάλλον που δεν προσέφερε ισότιμους όρους.
Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΑΣΕ, η προεκλογική εκστρατεία ευνόησε σαφώς το κυβερνών κόμμα, με εκτεταμένη χρήση κρατικών μέσων: πραγματοποιήθηκαν επίσημες τελετές στη διάρκεια της καμπάνιας, ανακοινώθηκαν «στρατηγικές» παροχές με δημόσιο χρήμα και η κρατική διοίκηση ενεπλάκη με αδιαφανή τρόπο στις εκλογικές διαδικασίες.
Το έγγραφο καταγράφει επίσης τεκμηριωμένες περιπτώσεις ψήφου υπό όρους και επιρροής σε ευάλωτες ομάδες και απομακρυσμένες περιοχές. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η πολιτική εργαλειοποίηση της τοπικής διοίκησης, με δημόσιους λειτουργούς να κινητοποιούνται για κομματικούς σκοπούς, ενισχύοντας κλίμα εκφοβισμού και πίεσης.
Σύμφωνα με τους διεθνείς παρατηρητές, τέτοιες πρακτικές υπονομεύουν τα θεμέλια της ελεύθερης και δίκαιης ψήφου.
Ένα επιπλέον κρίσιμο ζήτημα αφορά την ενημέρωση των πολιτών. Το ενημερωτικό τοπίο, ήδη πολωμένο, επιβεβαίωσε κατά την προεκλογική περίοδο την εικόνα ενός σοβαρά υπονομευμένου πλουραλισμού.
Τα κυρίαρχα τηλεοπτικά δίκτυα αφιέρωσαν το μεγαλύτερο μέρος της κάλυψής τους στο κυβερνών κόμμα, ενώ περιθωριοποίησαν τις μικρότερες πολιτικές δυνάμεις και τις αντίθετες φωνές. Επιπλέον, μεγάλο μέρος του ρεπορτάζ βασίστηκε σε ανεξακρίβωτο ή μη διασταυρωμένο περιεχόμενο, χωρίς σαφή διαχωρισμό ανάμεσα σε ενημέρωση και πολιτική προπαγάνδα. Η Αρχή Οπτικοακουστικών Μέσων στάθηκε ανίκανη να διασφαλίσει την ουδετερότητα, ενώ ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας RTSH υιοθέτησε εμφανώς φιλοκυβερνητική στάση.
Η προεκλογική περίοδος διεξήχθη επίσης μέσα σε ένα ανησυχητικό ρυθμιστικό κενό στον ψηφιακό χώρο. Η έλλειψη διαφάνειας στις διαδικτυακές εκλογικές δαπάνες, η απουσία κανόνων για την πολιτική διαφήμιση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα φαινόμενα προσωπικών επιθέσεων συνέβαλαν σε ένα κλίμα έντασης και σύγχυσης.
Η προσωρινή απαγόρευση λειτουργίας της πλατφόρμας TikTok κατά τη διάρκεια της εκστρατείας δημιούργησε εύλογες ανησυχίες σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης, ιδίως για τα κόμματα που στηρίζονται αποκλειστικά στη διαδικτυακή παρουσία για να επικοινωνήσουν με τους ψηφοφόρους.
Ο ΟΑΣΕ/ODIHR καλεί όλους τους θεσμούς και τις πολιτικές δυνάμεις της Αλβανίας να προχωρήσουν σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, με σκοπό τη διαμόρφωση ενός αυθεντικά δημοκρατικού εκλογικού πλαισίου. Μεταξύ των βασικών συστάσεων είναι η ενίσχυση της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης, η απαγόρευση χρήσης κρατικών πόρων για προεκλογικούς σκοπούς, η αποποινικοποίηση της συκοφαντικής δυσφήμισης και η επιβολή σαφών κανόνων για την ψηφιακή προεκλογική εκστρατεία.
Η ψήφος της 11ης Μαΐου έδωσε την εντύπωση μιας τυπικά εκλογικής διαδικασίας, χωρίς όμως να εγγυάται την ελεύθερη έκφραση της λαϊκής βούλησης. Το δημοκρατικό περίβλημα δεν αρκεί για να συγκαλύψει μια πραγματικότητα που χαρακτηρίζεται από πιέσεις, παραπληροφόρηση και ανισότητες εξουσίας.
Αν η Αλβανία θέλει πραγματικά να πλησιάσει τα ευρωπαϊκά πρότυπα, θα πρέπει να αποδείξει έμπρακτα την πολιτική της βούληση να εγκαταλείψει την κουλτούρα του ελέγχου και να ανοίξει τον δρόμο σε έναν πολιτικό ανταγωνισμό που θα είναι ελεύθερος, διαφανής και χωρίς αποκλεισμούς.