Οι αρχαίοι Ρωμαίοι ήταν εξαιρετικοί κατασκευαστές, με ιδιαίτερη φήμη για τα υδραγωγεία τους, τα οποία παραμένουν σε καλή κατάσταση μέχρι σήμερα. Η μακροχρόνια ανθεκτικότητα αυτών των κατασκευών οφείλεται στη χρήση ενός ειδικού τύπου σκυροδέματος από ποζολάνη. Αυτός ο τύπος σκυροδέματος είναι εξαιρετικά ανθεκτικός και είναι ο λόγος που οι ρωμαϊκές κατασκευές αντέχουν στον χρόνο.
Ένα από τα πιο εμβληματικά κτίρια της Ρώμης, το Πάνθεον, είναι σχεδόν 2.000 ετών και παραμένει σε καλή κατάσταση. Το Πάνθεον έχει την μεγαλύτερη θόλο στον κόσμο από σκυρόδεμα, χωρίς πρόσθετη υποστήριξη. Η μοναδικότητα του ρωμαϊκού σκυροδέματος προέρχεται από την ποζολάνη, μια μείξη ηφαιστειακής τέφρας που βρίσκεται κοντά στην πόλη Ποτσουόλι στην Ιταλία, και ασβέστη. Όταν αυτά τα δύο υλικά αναμειγνύονται με νερό, αντιδρούν και δημιουργούν ένα εξαιρετικά ανθεκτικό σκυρόδεμα.
Το 2023, μια διεθνής ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής το ΜΙΤ (Massachusetts Institute of Technology), ανακάλυψε ότι η διαδικασία παραγωγής του ρωμαϊκού σκυροδέματος δεν περιοριζόταν μόνο στα υλικά, αλλά και στην τεχνική ανάμειξής τους. Οι ερευνητές βρήκαν αποδείξεις για την ύπαρξη μικρών λευκών κομματιών ασβέστη σε ένα φαινομενικά καλοαναμεμιγμένο σκυρόδεμα. Πριν από αυτή την ανακάλυψη, υπήρχε η πεποίθηση ότι αυτά τα κομμάτια προέρχονταν από κακή ανάμειξη ή χαμηλής ποιότητας υλικά. Όμως, ο επιστήμονας του ΜΙΤ, Admir Masic, αμφισβήτησε αυτήν την εξήγηση.
«Η ιδέα ότι η παρουσία αυτών των κομματιών ασβέστη οφειλόταν σε κακή ποιότητα πάντα με ενοχλούσε», είπε ο Masic. «Αν οι Ρωμαίοι έβαζαν τόση προσπάθεια στην παραγωγή εξαιρετικού υλικού κατασκευής, γιατί να μην φρόντιζαν και για την καλή ανάμειξη;»
Ο Masic και η ομάδα του χρησιμοποίησαν εξελιγμένες τεχνικές για να αναλύσουν δείγματα ρωμαϊκού σκυροδέματος από τον αρχαιολογικό χώρο του Πρίβερνου στην Ιταλία. Στη διάρκεια της ανάλυσης, ανακάλυψαν ότι αυτή η σκυροδέτηση δεν ήταν απλώς αποτέλεσμα ανάμειξης ασβέστη με ποζολάνη, αλλά κάτι περισσότερο από αυτό.