Η έγκριση της αύξησης του αμυντικού προϋπολογισμού από όλους τους ηγέτες του ΝΑΤΟ αναμένεται να υποχρεώσει κάθε κράτος-μέλος να δαπανά περίπου το 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος του για την άμυνα.
Αυτό σημαίνει ότι και η Αλβανία, ως κράτος-μέλος, θα κληθεί να επαναξιολογήσει τις δαπάνες της για να ανταποκριθεί στην απόφαση αυτή.
Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Αλβανίας (INSTAT), το ΑΕΠ της χώρας έως το 2024 εκτιμάται στα 25,7 δισ. ευρώ. Ενώ για να καλύψει τον αρχικό στόχο του ΝΑΤΟ για 2%, η Αλβανία θα πρέπει να δαπανά περίπου 514 εκατ. ευρώ ετησίως, με την αύξηση στο 5% το ποσό θα ανέλθει σε πάνω από 1,3 δισ. ευρώ.
Αυτό το ύψος δαπάνης, σύμφωνα με οικονομικούς εμπειρογνώμονες, θα επιβαρύνει δυσανάλογα τον κρατικό προϋπολογισμό. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Άρμπεν Μαλάι, το θεωρεί ανεφάρμοστο για την αλβανική οικονομία:
«Υπάρχουν μόνο δύο επιλογές: πρώτον, αύξηση των δαπανών μέσω δανεισμού, και δεύτερον, περικοπή κονδυλίων από τομείς όπως η εκπαίδευση, η υγεία ή η κοινωνική πρόνοια. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες βρίσκονται ήδη αντιμέτωπες με υψηλά χρέη και υποχρεούνται να τα μειώσουν. Πώς θα αντεπεξέλθει η Αλβανία;» διερωτάται ο Μαλάι.
Η αύξηση στο 5% για την άμυνα θα σήμαινε ότι θα περιοριστούν σημαντικοί τομείς της οικονομίας που χρειάζονται στήριξη. Το 2025, για παράδειγμα, ο τομέας της εκπαίδευσης θα λάβει το 2,36% του ΑΕΠ (περίπου 607 εκατ. ευρώ), η υγεία το 2,78% (περίπου 715 εκατ. ευρώ), ενώ οι συντάξεις θα καλύπτουν το 7,4% (περίπου 1,9 δισ. ευρώ).
«Μπορούμε να έχουμε ειρήνη, αλλά όχι απαραίτητα ευημερία. Αν δεν βελτιωθεί η ποιότητα της εκπαίδευσης, της κοινωνικής πρόνοιας και της υγείας — τομείς που απαιτούν χρηματοδότηση —, τότε η ειρήνη θα είναι εύθραυστη, καθώς θα αυξάνεται η κοινωνική και πολιτική ένταση» προσθέτει ο Μαλάι.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτή η απαίτηση δεν θα πρέπει να επιβληθεί ως δεσμευτικός κανόνας, καθώς αντιβαίνει στις αρχές του ΝΑΤΟ.
«Δεν μπορεί να αλλάξει ο χαρακτήρας του ΝΑΤΟ, δηλώνοντας ότι ‘το ΝΑΤΟ δεν θα προστατεύει όποιον δεν πληρώνει’. Αυτό δεν περιλαμβάνεται στα θεμελιώδη κείμενα της συμμαχίας. Σύμφωνα με το Άρθρο 5, κάθε κράτος-μέλος προστατεύεται άμεσα από τη συμμαχία ανεξάρτητα από το ύψος των δαπανών του. Είναι απαραίτητο να αυξηθούν οι δαπάνες, αλλά το ερώτημα είναι πόσο και αν θα πρέπει να συνδεθούν απαραίτητα με το ΑΕΠ, δεδομένου ότι πολλές χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ ήδη αγωνίζονται να μειώσουν το δημόσιο χρέος τους» επισημαίνουν οι ειδικοί.
Σήμερα, ο αμυντικός προϋπολογισμός της Αλβανίας ανέρχεται περίπου στα 527 εκατ. ευρώ. Αν το κράτος επιδιώξει να δαπανά το 5% του ΑΕΠ του για την άμυνα, το ποσό θα αυξηθεί περίπου 2,6 φορές, ξεπερνώντας τα 1,3 δισ. ευρώ ετησίως.
«Τα κράτη δεν θα πρέπει να καταρτίζουν προϋπολογισμούς πολέμου, αλλά να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τους κινδύνους πολέμου» καταλήγουν οι ειδικοί.