Πολλοί γνωρίζουν τον θρύλο του Ρώμου και του Ρωμύλου, που εξηγεί την ίδρυση της αρχαίας Ρώμης. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ρωμύλος ίδρυσε τη Ρώμη στον Παλατινό Λόφο, αφού αυτός και ο αδελφός του εγκαταλείφθηκαν στις όχθες του Τίβερη από τον σκληρό προπάππο τους. Ωστόσο, λίγοι γνωρίζουν ότι, σύμφωνα με ελληνικούς θρύλους, η Ρώμη δεν ήταν ο πρώτος οικισμός στην περιοχή. Πριν από αυτήν, υπήρχε ήδη μια ελληνική πόλη στο ίδιο σημείο.
Στην “Αινειάδα” του Βιργιλίου, που γράφτηκε τον 1ο αιώνα π.Χ., ο πρίγκιπας Αινείας της Τροίας φτάνει στην Ιταλία και επισκέπτεται την περιοχή όπου αργότερα θα χτιζόταν η Ρώμη. Όμως, όταν φτάνει εκεί, ανακαλύπτει ότι ήδη υπάρχει μια ελληνική πόλη: το Παλλάντιο.
Η πόλη αυτή κυβερνάται από έναν βασιλιά ονόματι Ευάνδρος. Ο Έλληνας ιστορικός Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς αναφέρει ότι ο Ευάνδρος καταγόταν από την Αρκαδία της Ελλάδας και, όταν μετανάστευσε στην Ιταλία, ίδρυσε μια νέα πόλη, την οποία ονόμασε Παλλάντιο, από την πατρίδα του. Σύμφωνα με τον ίδιο ιστορικό, η πόλη αυτή ιδρύθηκε εξήντα χρόνια πριν από τον Τρωικό Πόλεμο.
Ορισμένοι αρχαίοι συγγραφείς δεν θεωρούσαν το Παλλάντιο μια ξεχωριστή ελληνική πόλη που προηγήθηκε της Ρώμης, αλλά την ταύτιζαν με την ίδια τη Ρώμη. Ο γεωγράφος Στράβων ανέφερε ότι η Ρώμη ιδρύθηκε αρχικά από Αρκάδες της Ελλάδας, ενώ ο ιστορικός Ατείος Φιλόλογος ισχυριζόταν ότι η πόλη στην οποία εγκαταστάθηκε ο Ευάνδρος ονομαζόταν ήδη “Ρώμη”. Επιπλέον, ο Ατείος ανέφερε ότι πριν από την εγκατάσταση του Ευάνδρου, υπήρχε ένας παλαιότερος οικισμός, η Βαλεντία, που αργότερα μετονομάστηκε σε Ρώμη.
Η πιο γνωστή αναφορά στον Ευάνδρο προέρχεται από την “Αινειάδα” του Βιργιλίου, γεγονός που θα μπορούσε να κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι ο θρύλος είναι απλώς μια λογοτεχνική επινόηση του 1ου αιώνα π.Χ. Ωστόσο, άλλοι ιστορικοί, όπως ο Διονύσιος και ο Στράβων, έγραψαν την ίδια περίοδο, γεγονός που δείχνει ότι η ιστορία ήταν ευρέως γνωστή.
Επιπλέον, ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ., ο ιστορικός Αντίοχος των Συρακουσών αναφερόταν σε μια Ρώμη που υπήρχε πριν από τον Τρωικό Πόλεμο. Αυτό επιβεβαιώνει ότι ο μύθος του Παλλαντίου ήταν γνωστός για αιώνες πριν καταγραφεί από τον Βιργίλιο.
Ακόμη και αν ο θρύλος του Παλλαντίου προέρχεται από τον 5ο αιώνα π.Χ., αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Τι αποκαλύπτει όμως η αρχαιολογία;
Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει στοιχεία που υποδηλώνουν την ύπαρξη μιας πιθανής ελληνικής αποικίας κοντά στον Παλατινό Λόφο. Δεδομένου ότι εκεί ιδρύθηκε ο αρχαιότερος πυρήνας της Ρώμης, το εύρημα είναι σημαντικό. Οι ανασκαφές δείχνουν ότι αυτή η εγκατάσταση χρονολογείται στα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ., δηλαδή πριν υπάρξει κάποιος σημαντικός οικισμός στον Παλατινό Λόφο.
Θα μπορούσε αυτή η αποικία να ήταν η πόλη του Ευάνδρου, η “Ρώμη πριν τους Ρωμαίους”; Είναι πιθανό. Σύμφωνα με ορισμένες εκδοχές του μύθου, ο Ρωμύλος θεωρούνταν γιος του Αινεία, γεγονός που σημαίνει ότι η πόλη του Ευάνδρου θα υπήρχε λίγο πριν από την εποχή του Ρωμύλου. Δεδομένου ότι ο Ρωμύλος τοποθετείται συνήθως στον 8ο αιώνα π.Χ., αυτή η χρονολόγηση συμφωνεί με τα αρχαιολογικά ευρήματα.
Επομένως, δεν αποκλείεται οι αρχαιολόγοι να έχουν ήδη ανακαλύψει το Παλλάντιο, την ελληνική πόλη που προϋπήρχε της Ρώμης.