Μια αρχαία βελανιδιά στη βόρεια Ελλάδα θεωρείται ένα από τα παλαιότερα δέντρα του είδους της που σώζονται στην Ευρώπη.
Με διάμετρο κορμού 2,25 μέτρα και ύψος 23 μέτρα, οι βοτανολόγοι υπολογίζουν ότι ο τεράστιος αυτός δρυς, που βρίσκεται μόλις δύο χιλιόμετρα από την κεντρική πλατεία της Δεσκάτης, κοντά στα Γρεβενά, έχει ηλικία περίπου 1.300 ετών, με πιθανή απόκλιση 30 έως 50 χρόνων.
Οι κάτοικοι της πόλης μπορούν πλέον να υπερηφανεύονται ότι ζουν στη σκιά μιας από τις αρχαιότερες βελανιδιές της Ευρώπης.
Το δέντρο βρίσκεται σε υψόμετρο 658 μέτρων και έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον του Δήμου Δεσκάτης, τόσο για το εντυπωσιακό του μέγεθος όσο και για την προχωρημένη ηλικία του.
«Αποφασίσαμε να προχωρήσουμε σε μια επιστημονική μελέτη με τη συνεργασία δασολόγων και ερευνητών για να προσδιορίσουμε την ηλικία του δέντρου», δήλωσε πρόσφατα στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ο δήμαρχος Δημήτρης Καραστέργιος.
Ο βοτανολόγος Ιωάννης Σπανός, ερευνητής στη Γενική Διεύθυνση Αγροτικής Έρευνας του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, μαζί με την ομάδα του, πήρε δείγματα από το δέντρο και πραγματοποίησε ειδικές μετρήσεις στους ετήσιους δακτυλίους του κορμού. Ύστερα από ενδελεχή ανάλυση, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το δέντρο είναι περίπου 1.300 ετών.
Αμέσως ξεκίνησαν οι απαραίτητες διαδικασίες από τον αναπληρωτή γενικό γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας, Βασίλη Μιχελάκη, για να χαρακτηριστεί η βελανιδιά ως «διατηρητέο μνημείο της φύσης».
Ο χαρακτηρισμός αυτός προσδίδει στο δέντρο επιστημονική, οικολογική, ιστορική και πολιτιστική αξία, και ταυτόχρονα εγγυάται τη χρήση του για εκπαιδευτικούς σκοπούς στο μέλλον, καθώς και την αναγκαία προστασία του από όσους το διαχειρίζονται.
«Θα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα η συντήρησή του, όπως η αφαίρεση ξεραμένων κλαδιών, η πλήρωση του κοίλου κορμού με φελλό και η απολύμανσή του», τόνισε ο Σπανός.
Στην αρχαία Ελλάδα, η βελανιδιά είχε ιδιαίτερη σημασία. Στη μυθολογία, ήταν ιερό δέντρο του Δία, του βασιλιά των θεών. Στο μαντείο της Δωδώνης, στην Ήπειρο, η ιερή βελανιδιά αποτελούσε το κέντρο του ιερού χώρου, και οι ιερείς ερμήνευαν τα λόγια του θεού ακούγοντας το θρόισμα των φύλλων της.
Η βελανιδιά κυριαρχούσε στο φυσικό τοπίο της αρχαίας Ελλάδας. Μάλιστα, η λέξη «δρῦς» σήμαινε γενικά και το δέντρο. Στην περιοχή φύονται κυρίως δύο είδη: η αειθαλής πρίνος και η φυλλοβόλος βελανιδιά βαλονίας. Αυτά τα δέντρα μπορεί να είναι από χαμηλοί θάμνοι μέχρι μεγάλοι κορμοί, και αποτελούν σήμερα τη βάση πολλών μεσογειακών δασών.
Η ξυλεία και τα βελανίδια τους ήταν πολύτιμα, ενώ από τα κύπελλα των βελανιδιών της δρυός της βαλονίας εξαγόταν η τανίνη – βασικό συστατικό για την κατεργασία δερμάτων.
Κατά την αρχαιότητα, οι προ-αγροτικές φυλές της Αρκαδίας λέγεται ότι ζούσαν με διατροφή βασισμένη στα βελανίδια. Στους κλασικούς χρόνους, τα βελανίδια καταναλώνονταν μόνο σε περιόδους πείνας και συνήθως προορίζονταν για τροφή ζώων.