Με ευαρέσκεια έγινε δεκτός στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κων/πόλεως ο νέος Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Ιωάννης κατά την πρώτη του ειρηνική επίσκεψη στο Κέντρο της Ορθοδοξίας, απ’ όπου ξεκίνησε, καθηκόντως, τις επαφές του με τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Απευθυνόμενος στον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο τόνισε, μεταξύ άλλων, δύο από τα ευεργετήματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς την Εκκλησία της Αλβανίας, που καθόρισαν αμετάκλητα την πορεία της:
“Πρώτον, η παραχώρηση της Αυτοκεφαλίας στις 12 Απριλίου 1937. Με σύνεση και προνοητικότητα παραχώρησε στην Εκκλησία της Αλβανίας το δικαίωμα της αυτοδιοίκησης, ώστε ως διακεκριμένη εκκλησιαστική οντότητα, εντός της οικογένειας των Ορθόδοξων Εκκλησιών, να ασκεί τη διοίκηση και την ποιμαντική μέριμνα του εκκλησιαστικού σώματος εντός των συνόρων του εθνικού κράτους. Η ενέργεια αυτή αποδείχθηκε προφητική και σωτήρια κατά τη διάρκεια των σκοτεινών χρόνων που ακολούθησαν, ξεκινώντας με τον διωγμό κατά της Εκκλησίας το 1945, ο οποίος κορυφώθηκε με τον πιο αδίστακτο τρόπο το 1967-1990.
Η Αλβανία ανακηρύχθηκε τότε το πρώτο άθεο κράτος στον κόσμο. 1.608 εκκλησίες και μοναστήρια καταστράφηκαν, κληρικοί φυλακίστηκαν ή εκτελέστηκαν και κάθε θρησκευτική έκφραση απαγορεύτηκε. Αλλά το Άγιο Πνεύμα κράτησε ζωντανή την πίστη στις καρδιές των πιστών που προσευχήθηκαν και βαπτίστηκαν μυστικά. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και η δική μου Ταπεινότητα”.
Και πρόσθεσε: “Δεύτερον, η πρωτοβουλία της Μητέρας Εκκλησίας, εμπνευσμένη από ακούραστη φροντίδα για τις αγωνιζόμενες τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, να μας αποστείλει το 1991 τον πιο κατάλληλο Ορθόδοξο Ιεράρχη του κόσμου, τον Επίσκοπο Ανδρούσης Αναστάσιο. Αυτό το πατρικό δώρο δεν ήταν απλώς μια εμπνευσμένη επιλογή, αλλά και ένας βασικός δείκτης αγάπης όχι μόνο προς την Εκκλησία της Αλβανίας αλλά και προς την αλβανική κοινωνία γενικότερα.
Ο Επίσκοπος Αναστάσιος, ο οποίος αρχικά στάλθηκε ως Πατριαρχικός Έξαρχος το 1991 και εξελέγη κανονικά Αρχιεπίσκοπος το 1992, με τη χάρη του Θεού ξανάχτισε την Εκκλησία μας από τα ερείπια. Σήμερα 34 χρόνια μετά τη μεθοδική και κοπιαστική ανοικοδόμηση, η Εκκλησία της Αλβανίας βιώνει μια νέα αποστολική περίοδο. Περισσότερες από 160 νέες εκκλησίες έχουν χτιστεί, 5 ιερές μονές αναβίωσαν, η Θεολογική Ακαδημία Ανάσταση Χριστού εκπαιδεύει νέους κληρικούς, ενώ το Ορθόδοξο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο Λόγος προσφέρει ακαδημαϊκή εκπαίδευση υψηλών προδιαγραφών.
Και κατέληξε, λέγοντας: “Παναγιώτατε, πρόσφατα επισκεφθήκατε τη χώρα μας και γνωρίζουμε καλά ότι περιβάλλετε την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας με πατρική αγάπη και προσευχή. Είμαστε επίσης πεπεισμένοι ότι ο συντονιστικός ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι σημαντικός για τη διατήρηση της ενότητας για όλες τις Ορθόδοξες αδελφές Εκκλησίες, για την μαρτυρία της Ορθοδοξίας και την ακτινοβολία της αλήθειας της στον σύγχρονο πολυτάραχο κόσμο”.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Ιωάννης συνοδεύεται στην Κων/πολη από τον Μητροπολίτη Απολλωνίας και Φίερι Νικόλαο, τον Μητροπολίτη Βερατίου Άστιο, τον Επίσκοπο Κρούγιας Αναστάσιο, τον Αρχιερατικό Επίτροπο Αργυροκάστρου πρωτοπρεσβύτερο π. Ιωάννη Μερκούρη κ. ά.
Η Εκκλησία της Αλβανίας σέβεται τον θεσμό του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που ο ρόλος του στη σύγχρονη εποχή είναι σπουδαίος και καθοριστικός.
Και για τη διατήρηση του Ορθόδοξου φρονήματος και για τις αρμονικές σχέσεις των Εκκλησιών, αλλά και για τα ποικίλου είδους, κοινωνικά, οικολογικά , βιοηθικά, τεχνολογικά κ. ά., προβλήματα, που έχουν ανακύψει και αναμένουν τις ενδεδειγμένες και ισορροπημένες λύσεις.
Και αναγνωρίζει τον αγώνα και την αγωνία και την προσφορά, υπό δύσκολες πολλές φορές συνθήκες και προϋποθέσεις, του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, ο οποίος ανύσταχτα υπερασπίζεται και προβάλλει σ’ όλη την Οικουμένη τις αξίες της Ορθοδοξίας, οι οποίες μπορούν να νοηματοδοτήσουν τα πάντα και να τοποθετήσουν τα πάντα στα αληθινά μέτρα τους”.