Το Open Banking στην Αλβανία αντιμετωπίζει σοβαρά εμπόδια λόγω της έλλειψης κοινών τεχνικών προτύπων και της τραπεζικής γραφειοκρατίας, γεγονός που εμποδίζει την ουσιαστική λειτουργία αυτής της ψηφιακής υπηρεσίας.
Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνουν οι ίδιες οι τράπεζες, το Open Banking είναι μια καινοτόμος πρωτοβουλία της Τράπεζας της Αλβανίας, η οποία επιτρέπει την ασφαλή διαμοίραση των οικονομικών δεδομένων των πελατών ανάμεσα στις τράπεζες ή σε άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και στους Παρόχους Υπηρεσιών Πληρωμών μέσω τεχνολογίας API.
Παρότι θεωρητικά αυτό το σύστημα θα έπρεπε να εγκαινιάσει μια νέα εποχή για το αλβανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, στην πράξη εξελίσσεται σε μια αργή και πολύπλοκη διαδικασία. Αν και έχουν ήδη δοθεί οι πρώτες άδειες λειτουργίας σε παρόχους ηλεκτρονικού χρήματος, η εξάπλωση του Open Banking στην αγορά είναι περιορισμένη και προχωρά με πολύ αργούς ρυθμούς.
Παρά την ύπαρξη νόμου εδώ και πέντε χρόνια για τη ρύθμιση των υπηρεσιών πληρωμών, οι υπηρεσίες που βασίζονται στο Open Banking είναι διαθέσιμες μόνο σε συνεργασία με λίγες τράπεζες. Αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές δεν μπορούν ακόμη να αξιοποιήσουν πλήρως τα οφέλη του συστήματος.
Ένα από τα βασικά εμπόδια είναι η εσωτερική αδυναμία των τραπεζών. Παρότι οι πάροχοι ηλεκτρονικού χρήματος έχουν ολοκληρώσει τις τεχνικές δοκιμές και έχουν αναπτύξει σχετικά προϊόντα, πολλές τράπεζες δεν είναι ακόμα έτοιμες να προχωρήσουν σε πλήρη και λειτουργική εφαρμογή. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες και η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των εσωτερικών τμημάτων των τραπεζών έχουν οδηγήσει σε καθυστερήσεις στην τεχνική ενσωμάτωση των υπηρεσιών.
Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα είναι η απουσία τυποποιημένων API – των διεπαφών που επιτρέπουν στα διαφορετικά συστήματα να επικοινωνούν μεταξύ τους. Σήμερα, κάθε τράπεζα χρησιμοποιεί το δικό της τεχνικό σύστημα, γεγονός που αναγκάζει τις fintech εταιρείες να αναπτύσσουν ξεχωριστές λύσεις για κάθε τράπεζα. Αυτό αυξάνει το λειτουργικό κόστος και μειώνει την τεχνική αποδοτικότητα των επιχειρήσεων που προσφέρουν υπηρεσίες Open Banking.
Σύμφωνα με εκπροσώπους του τομέα, η έλλειψη ενιαίας API περιορίζει και την πρόσβαση των χρηστών μικρότερων τραπεζών, καθώς οι πάροχοι επικεντρώνονται κυρίως στις μεγαλύτερες τράπεζες με ευρύτερη πελατεία. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ανισοτήτων ανάμεσα στους πελάτες των διαφόρων τραπεζών.
Η εμπειρία των χρηστών απέχει σημαντικά από τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Ενώ σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μια διαδικτυακή πληρωμή ολοκληρώνεται με 4 ή 5 βήματα, στην Αλβανία μπορεί να απαιτηθούν πολλά περισσότερα για μια απλή συναλλαγή. Αυτή η κατάσταση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον αρχικό στόχο του Open Banking, που ήταν η απλοποίηση και ο εκσυγχρονισμός των χρηματοπιστωτικών διαδικασιών.
Παράλληλα, η μη ενσωμάτωση των επιχειρήσεων στο σύστημα αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό πρόβλημα. Μέχρι σήμερα, η πρόσβαση παρέχεται μόνο σε ιδιώτες πελάτες, ενώ οι εταιρείες παραμένουν αποκλεισμένες, παρόλο που ο νόμος δεν προβλέπει τέτοιο διαχωρισμό. Αυτό περιορίζει σημαντικά τη δυνατότητα αξιοποίησης του Open Banking για εμπορικούς σκοπούς.
Η Τράπεζα της Αλβανίας έχει προσπαθήσει να αποποιηθεί την ευθύνη για τις καθυστερήσεις, δηλώνοντας ότι ο νόμος είναι «ουδέτερος ως προς την τεχνολογία» και ότι η απόφαση να μην υιοθετηθεί κοινή API ανήκει στις ίδιες τις τράπεζες. Ωστόσο, αυτή η στάση έχει οδηγήσει περισσότερο σε κατακερματισμό παρά σε λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα.
Επιπλέον, η μετάβαση από το στάδιο των δοκιμών στη ζωντανή λειτουργία καθυστερεί εξαιτίας της ανεπαρκούς συμμετοχής των εσωτερικών τμημάτων των τραπεζών. Η εμπλοκή των τμημάτων κανονιστικής συμμόρφωσης, λειτουργιών και πληροφορικής αποδεικνύεται ανεπαρκής για να εξασφαλιστεί η άμεση παροχή των υπηρεσιών στους πελάτες.
Η έλλειψη επαρκούς πίεσης από την πλευρά του ρυθμιστικού φορέα, οι χρηματοοικονομικοί φορείς δεν εφαρμόζουν στην πράξη τις υποχρεώσεις του νόμου, με αποτέλεσμα η ανάπτυξη του Open Banking να παραμένει αποσπασματική και μη λειτουργική. Μέχρι σήμερα δεν έχει παρουσιαστεί μια ξεκάθαρη στρατηγική για την επιτάχυνση της διαδικασίας και την εξάλειψη των τεχνικών και διοικητικών εμποδίων.
Η συνολική εικόνα δείχνει ότι η Αλβανία καθυστερεί αισθητά σε σχέση με άλλες χώρες της περιοχής όσον αφορά την πρακτική εφαρμογή του Open Banking. Παρά τις ανακοινώσεις περί προετοιμασιών και δοκιμαστικών έργων, η πραγματικότητα για τους χρήστες είναι ότι το σύστημα παραμένει δύσκολα προσβάσιμο, τεχνικά προβληματικό και κατακερματισμένο.
Τελικά, για να λειτουργήσει πραγματικά το Open Banking απαιτείται όχι μόνο τεχνολογική υποδομή και πολιτική βούληση, αλλά και σαφής δέσμευση για κοινά πρότυπα, θεσμική υπευθυνότητα και ουσιαστική μείωση της γραφειοκρατίας που βαραίνει τους νέους παρόχους στην αγορά.