Στην Αρχαία Ελλάδα, η νεκρομαντεία αναφερόταν στην επικοινωνία με τις ψυχές των νεκρών από τον Κάτω Κόσμο για μαντικούς σκοπούς.
Η επίκληση των νεκρών αποτελούσε μια μυστική τελετή, που καταγράφεται σε πάπυρους του 4ου και 3ου αιώνα π.Χ. Το Νεκρομαντείο, δηλαδή ο «χρησμός των νεκρών», ήταν ένας αρχαίος ναός αφιερωμένος στον θεό του Κάτω Κόσμου, τον Άδη, και στη σύζυγό του, την Περσεφόνη.
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι τα σώματα των νεκρών αποσυντίθενται στη γη, ενώ οι ψυχές τους απελευθερώνονται και ταξιδεύουν στον Κάτω Κόσμο μέσα από ρωγμές του εδάφους. Οι ψυχές θεωρούνταν ότι διέθεταν δυνάμεις που δεν είχαν οι ζωντανοί, όπως την ικανότητα να προβλέπουν το μέλλον.
Έτσι, οι αρχαίοι Έλληνες κατασκεύαζαν ναούς σε μέρη που θεωρούνταν είσοδοι στον Κάτω Κόσμο, για να επικοινωνούν με τους νεκρούς και να λαμβάνουν προφητείες.
Ο νεκρομάντης λειτουργούσε ως μεσολαβητής ανάμεσα σε αυτόν που επιθυμούσε να επικοινωνήσει με το πνεύμα του νεκρού και τον ίδιο τον νεκρό. Η επικοινωνία αυτή γινόταν με την προϋπόθεση ότι δεν παραβιαζόταν η θέληση του νεκρού. Αν ήταν γνωστό ότι ο νεκρός δεν επιθυμούσε την επικοινωνία ή την αποκάλυψη συγκεκριμένων πληροφοριών, η προσπάθεια αυτή θεωρούνταν απαράδεκτη και μπορούσε να επιφέρει συνέπειες.
Ο νεκρομάντης συχνά χρησιμοποιούσε τα λείψανα του νεκρού, όπως οστά, δέρμα, μαλλιά, νύχια, ακόμη και μέρη όπως χέρια, δόντια ή μάτια, ως μέσο επικοινωνίας με τη «σκιά» του νεκρού. Ιδιαίτερη σημασία αποδιδόταν στο κρανίο, το οποίο θεωρούνταν ότι περιείχε τα όργανα των αισθήσεων, μέσω των οποίων ο νεκρός αποκτούσε μυστικές γνώσεις.
Πίστευαν ότι οι ψυχές των νεκρών κατείχαν δύο είδη σημαντικών πληροφοριών: αυτές που είχαν δει ή ακούσει κατά τη διάρκεια της ζωής τους και εκείνες που είχαν αποκτήσει μετά θάνατον. Συχνά, οι νεκρομάντες επικαλούνταν τις ψυχές για να αποκαλύψουν κρυμμένους θησαυρούς ή να μάθουν μαγικές γνώσεις, οι οποίες πιστευόταν ότι αποκτώνταν στη μεταθανάτια ζωή.
Η τελετουργική χρήση του Νεκρομαντείου περιλάμβανε περίπλοκες τελετές. Οι συμμετέχοντες συγκεντρώνονταν σε έναν ναό που θύμιζε ζιγκουράτ, καταναλώνοντας ειδικά γεύματα από κουκιά, χοιρινό, κριθαρένιο ψωμί, στρείδια και ναρκωτικά σκευάσματα. Ακολουθούσαν καθαρμοί και θυσίες προβάτων, πριν οι πιστοί κατέβουν σε δαιδαλώδεις υπόγειους διαδρόμους, αφήνοντας προσφορές καθώς περνούσαν από σιδερένιες πύλες.
Οι ερωτήσεις προς τους νεκρούς συνοδεύονταν από προσευχές και ύμνους, ενώ οι συμμετέχοντες παρακολουθούσαν τον ιερέα να υψώνεται στον αέρα με τη χρήση θεατρικών μηχανισμών.
Ο ποταμός Αχέροντας στη Θεσπρωτία θεωρούνταν σημείο καθόδου στον Κάτω Κόσμο, όπου κατέβηκαν μυθικοί ήρωες όπως ο Ορφέας, ο Θησέας και ο Ηρακλής. Ο Άδης και η Περσεφόνη πιστευόταν ότι βρίσκονταν εκεί. Το Νεκρομαντείο του Αχέροντα αναφέρεται από συγγραφείς όπως ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας, που χρησιμοποίησαν τον όρο «νεκρομαντείο» και «νεκρομαντεία», αλλά και από τον Όμηρο στην «Οδύσσεια», όπου ο Οδυσσέας συμβουλεύεται τον μάντη Τειρεσία για την επιστροφή του στην Ιθάκη.
Ο Όμηρος περιγράφει λεπτομερώς την επίσκεψη του Οδυσσέα στον Κάτω Κόσμο, συνδέοντας την γεωγραφία της Θεσπρωτίας με το Νεκρομαντείο, το οποίο πιθανώς λειτουργούσε ήδη ως χρησμείο, όπως το Μαντείο της Δωδώνης.