Πώς γιόρταζαν τα Χριστούγεννα οι Καθολικοί και οι Ορθόδοξοι στο Μεσαίωνα;

Κατά τον Μεσαίωνα, τα Χριστούγεννα ήταν μία από τις πιο σημαντικές θρησκευτικές και κοινωνικές εορτές. Ο Χριστιανισμός κυριαρχούσε στην Ευρώπη, και οι εορτασμοί του Δεκεμβρίου ήταν βαθιά ριζωμένοι στην καθημερινότητα των ανθρώπων, τόσο στις πόλεις όσο και στα χωριά. Οι ημέρες που προηγούνταν της 25ης Δεκεμβρίου ήταν γεμάτες προσμονή και ελπίδα, καθώς οι Χριστιανοί τιμούσαν την έλευση του Ιησού Χριστού, φωτίζοντας τη ζωή τους με το συμβολισμό του Άστρου της Βηθλεέμ.

Στην Καθολική Εκκλησία, η περίοδος της Σαρακοστής πριν τα Χριστούγεννα, γνωστή ως Advent, σηματοδοτούσε έναν μήνα πνευματικής προετοιμασίας. Ξεκινώντας από το τέλος Νοεμβρίου, οι πιστοί νήστευαν, αποφεύγοντας τα πλούσια φαγητά και τις υπερβολές, σε αναμονή της γέννησης του Χριστού. Αντίστοιχα, στην Ορθόδοξη παράδοση, η Νηστεία των Χριστουγέννων διαρκούσε 40 ημέρες, από τις 15 Νοεμβρίου έως την παραμονή των Χριστουγέννων, και συνοδευόταν από αυστηρότερους κανόνες αποχής από συγκεκριμένες τροφές.

Η ημέρα των Χριστουγέννων ξεκινούσε με τη Θεία Λειτουργία, σηματοδοτώντας το τέλος της νηστείας και την αρχή των πανηγυρισμών. Στην Καθολική Δύση, το εορταστικό τραπέζι περιλάμβανε κρέατα όπως χοιρινό, κυνήγι και ψάρια, ενώ στους πλουσιότερους κύκλους προσφέρονταν εξωτικά εδέσματα, όπως χέλια και κρέας αγριογούρουνου. Στα βασιλικά τραπέζια, οι εορτασμοί περιλάμβαναν εντυπωσιακές παρουσιάσεις φαγητών, όπως χρυσά σκεύη και θεαματικές εισαγωγές γευμάτων με ειδικούς μηχανισμούς.

Στην Ορθόδοξη Ανατολή, οι εορτασμοί ήταν πιο λιτοί αλλά εξίσου σημαντικοί. Οι πιστοί συγκεντρώνονταν για την καθιερωμένη Λειτουργία, ενώ στα αυτοκρατορικά ανάκτορα, όπως περιγράφει ο Λιουτπράνδος της Κρεμόνας, οι εορτασμοί περιλάμβαναν πλούσιες δεξιώσεις με φαγητά σε χρυσά σκεύη, που συχνά συνοδεύονταν από ψαλμωδίες και θεατρικά δρώμενα.

Τα Χριστούγεννα στο Μεσαίωνα ήταν εμπλουτισμένα με έθιμα που συχνά είχαν παγανιστικές ρίζες. Στη Δύση, οι μασκαράδες και τα τραγούδια από πόρτα σε πόρτα αποτέλεσαν προδρόμους των σύγχρονων καλάντων. Ημέρες όπως η Πρωτοχρονιά γιορτάζονταν με το «Φεστιβάλ των Τρελών», όπου οι κοινωνικές τάξεις αντιστρέφονταν και οι χαμηλόβαθμοι κληρικοί διασκέδαζαν με ιδιαίτερα τρόπους.

Οι 12 ημέρες των Χριστουγέννων συνδέονταν και με μαντικές πρακτικές. Οι Βυζαντινοί ιερείς ερμήνευαν τα σημάδια του καιρού για να προβλέψουν τη χρονιά που ερχόταν. Για παράδειγμα, ένας ηλιόλουστος καιρός τη μέρα των Χριστουγέννων θεωρούνταν καλός οιωνός για τη γεωργία και την υγεία.